NGŨ TRƯỢC VÀ Ý NGHĨA CỦA CÕI TA BÀ

1. Khái niệm về cõi Ta Bà? 

 

Ta Bà, dịch theo âm là Sa Ha hoặc Sách Ha, đúng nghĩa là "nhẫn." Cõi Ta Bà tức là thế giới của sự nhẫn nại, nơi mà con người phải chịu đựng những khổ đau, phiền não, bệnh tật cùng những thử thách do hậu quả của quá khứ tạo ra. Theo những tư liệu lưu trữ, Đức Phật Thích Ca được xem là vị giáo chủ của Cõi Ta Bà, trong khi Phật A Di Đà là giáo chủ của Cực Lạc hoặc Tịnh Độ, nằm ở phương Tây.

 

Cõi Ta Bà thường được so sánh như một quán trọ, một chốn dừng chân tạm bợ. Ở đây, mọi thứ chỉ là tạm thời, không thực sự tồn tại. Chúng ta, như những người khách trọ, đi qua từng kiếp sống như những lần dừng chân. Thế giới này, nơi chúng ta hiện đang sống, cũng là một phần của Cõi Ta Bà - một chu trình lặp đi lặp lại, bị chi phối bởi "Nghiệp quả". Sự sống, cái chết, và sự tái sinh được điều chỉnh bởi hậu quả của hành động trước đây.

 

Chúng ta đến với thế gian này không mang theo bất cứ điều gì. Khi rời đi, chúng ta chỉ mang theo bụi cát và không thể kiểm soát cái chết. Trong cuộc sống, chúng ta tìm kiếm và gắn bó với những thứ vật chất, nhưng không biết chúng ta đang hướng về đâu. Dù có ngoại hình đẹp, có được nhiều tài sản hay trải qua những đau khổ, khi chết, tất cả đều bị bỏ lại. Vì vậy, thế giới mà chúng ta sống gọi là không thực sự tồn tại.

 

Cuối cùng, chỉ thông qua việc tu hành và giác ngộ một lòng, chúng ta mới có thể thoát khỏi sự tạm bợ này, và tiến tới miền hạnh phúc vĩnh cửu, trong đó có Cực Lạc - thế giới của Đức Phật A Di Đà.

 

 

➤  Xem thêm bài viết: Tượng Phật thích ca

 

2. Ngũ Trược của Cõi Ta Bà

 

Theo cách gọi trong tiếng Hán, Ngũ trược ở cõi Ta Bà được hiểu là năm điều ô uế, dơ bẩn. Đức Thế Tôn thường mô tả cõi Ta Bà như một vùng đất ô uế, nơi chứa đựng năm điều trược này. Tuy nhiên, Ngài với lòng từ bi cao cả, đã đến và dạy dỗ chúng sinh. Ngài giảng giải về cõi Tịnh Độ của Phật, để mọi người có thể tu hành và đạt được sự giải thoát. Năm điều trược ở cõi Ta Bà bao gồm:

 

• ➤ Kiếp trược: Cõi chúng ta thường được gọi là cõi đời nhiễm ô, dễ bị ô nhiễm, dễ sản sinh và chịu đựng những điều ô uế. Chính vì lẽ đó, nơi này được gọi là kiếp trược, nơi dễ tạo ra những thứ độc hại, dơ bẩn, và xấu xa, từ đó phát sinh chiến tranh, dịch bệnh, thiên tai,...
• ➤ Kiến trược: Kiến trược mang ý nghĩa là nhìn thấy những điều ô uế, dơ bẩn; đây là một trong những thứ ố trược lồng trong kiếp trược. Tuy nhiên, việc nhìn thấy này thường chỉ là bằng con mắt vật chất, không phải là nhìn thấy bằng sự hiểu biết sâu sắc của người có giác ngộ. Vì sự nhìn thấy bằng con mắt vật chất này, dễ dẫn đến khổ đau, tham lam, và sự mù quáng.

 

Trong Từ điển Phật học có ghi chép về Kiến trược như sau: “khi chánh pháp đã diệt, tượng pháp xuất hiện, tà pháp chuyển sanh, tà kiến tăng trưởng mạnh và khiến cho mọi người không còn tu theo con đường lành nữa”. 

 

Chúng Sanh Trược, hay còn gọi là Hữu Tình Trược, là một trong bốn ố trượttrược của Kiếp trược. Với Cõi Ta Bà tồn tại đầy rẫy ô nhiễm và dơ bẩn, khi chúng sanh tái sinh vào đây, họ mang theo cả thân xác và tâm hồn ô uế, bị vấy bẩn. Điển hình là người bình thường thường đầy những phẩm chất xấu, dễ mọc lên lòng ghen ghét, đố kị, ham muốn, vô minh, và thậm chí là tư duy ái dục... Tất cả những điều này làm suy đồi đạo đức của họ, khiến họ trở thành chúng sanh trược.

 

Mạng trược, hay còn gọi là Thọ Trược, theo triết lý Phật, từ xưa đến nay, tuổi thọ của con người ban đầu rất lâu dài (80.000 tuổi). Tuy nhiên, vì lụy kế nặng nề, nhiễm những điều xấu xa, tính cách ngày càng trở nên độc hại, thọ mạng dần bị hao hụt. Con người chỉ lo chăm sóc những thứ làm họ thoả mãn về mặt vật chất, bỏ bê tu hành, tạo ra vô số tội lỗi trong cuộc sống. Đó là lý do mà gọi là Mạng trược (thọ mạng dơ bẩn).

 

Phiền não trược, nguồn gốc của nỗi đau khổ, bắt nguồn từ tâm hồn con người không giữ được sự thanh tịnh và trong sạch. Tâm hồn ngập tràn thói hư tật xấu, ham muốn vô đạo, ái dục và thậm chí ý định hại người khác. Vì thế, bản chất của những nỗi đau này trên cõi đời này là dơ bẩn, do đó được gọi là Phiền não trược. Trong ngũ trược, Kiếp trược chứa đựng cả bốn loại này, và chúng có thể hoạt động đồng thời trong Kiếp trược.

 

3. Ý nghĩa của cõi Ta Bà

 

Như đã đề cập trước đó, Cõi Ta Bà chỉ là một khái niệm trong triết lý Phật Giáo về thế giới. Ta Bà không chỉ đơn thuần là môi trường chúng ta sống trong đó, mà còn bao gồm tất cả mọi người, mọi sinh linh và mọi hiện thực trên thế gian này, bao gồm cả ba ngàn vũ trụ lớn, theo quan điểm của Đức Phật Thích Ca Mâu Ni.

 

Ý nghĩa của Ta Bà là nơi thế giới đầy khổ đau, bị ô nhiễm và không bền vững. Đây là nơi tạm thời, không có điều gì tồn tại vĩnh cửu. Để giải thoát khỏi những đau khổ, lo lắng trong cõi đời này, chúng ta cần tu tập, hướng thiện mỗi ngày để tiến vào cõi Cực Lạc, nơi an bình và siêu thoát hơn.

 

 

4. 8 Nỗi khổ đau ở cõi Ta Bà

 

Từ xưa đến nay, theo quan niệm của đạo Phật, "đời là biển khổ". Đời, theo lời của Đức Phật, là sự sống tại cõi Ta Bà. Trong thế giới này, luôn tồn tại tám nỗi đau khổ của nhân sinh, được gọi là Bát Khổ. Nhận thức được những nỗi khổ này, chúng sinh có thể tìm thấy hướng dẫn cho cuộc đời mình và biết cách giải thoát khỏi chúng. Bát Khổ, hay tám nỗi đau khổ trong cõi Ta Bà, bao gồm:

 

1. Sinh khổ: Khởi nguồn của sự sống, con người chịu đựng nỗi khổ đầu tiên khi sinh ra, được gọi là Sinh khổ. Mỗi sự ra đời đều gây đau đớn cho người mẹ, một nỗi đau không thể diễn tả bằng lời. Ngày "Sinh Nhật" trước đây ở Trung Quốc được gọi là "Mẫu Nan Nhật", với "Mẫu" là người mẹ, "Nan" là khó khăn, và "Nhật" là ngày. Ngày sinh nhật thực chất là ngày mẹ phải chịu đựng sự khó khăn, đau đớn của cuộc sống. Nỗi khổ này nhắc nhở mỗi người về công ơn sinh thành của người mẹ.
2. Lão khổ: Trên cõi đời này, không ai tránh khỏi sự biến đổi tất yếu của cuộc sống, chuỗi lần thăng trụ và suy hoại diệt vong. Ý nghĩa ẩn chứa ở đây là khi sinh ra, sẽ đi qua quá trình già yếu và chấm dứt. Con người sống trong môi trường với rất nhiều yếu tố như hoàn cảnh, môi trường, và mối quan hệ, dần dần trở nên già đi. Khi bước vào giai đoạn lão tuổi, đối mặt với "lão", chúng ta thấy nếp nhăn, tóc bạc, cơ thể yếu đuối, thị lực giảm sút... Sự khổ cực gia tăng khi sức khỏe suy giảm, vẻ đẹp phai mờ, thiếu sinh lực và những phiền muộn, nỗi lo âu xuất hiện ngày càng nhiều. Mặc dù cùng già đi, nhưng một số người sống với sự an nhiên, tự tại, không để lòng bị những lo toan ám ảnh, họ giữ được sự trẻ trung hơn nhờ tư duy này. Do đó, con người nên học cách sống thoải mái, lạc quan, học cách vượt qua muộn phiền để giảm bớt "Lão khổ".
3. Bệnh Khổ: Ai sinh sống trên cõi Ta Bà này đều trải qua bệnh tật, chỉ là mức độ và tác động khác nhau. Phật giáo phân loại bệnh thành 3 loại: bệnh thân thể, bệnh tâm lý và bệnh từ nghiệp trước. Bệnh thân thể bao gồm từ những vấn đề nhỏ nhất như vết trầy xước đến những căn bệnh nghiêm trọng như ung thư, bệnh Alzheimer... Bệnh tâm lý không chỉ dành cho những người bị rối loạn tâm thần. Với xã hội ngày càng phát triển, áp lực sống gia tăng, con người dễ rơi vào tình trạng căng thẳng, mệt mỏi, thậm chí là trầm cảm. Đó là loại bệnh tâm lý mà chúng ta phải đối mặt. Ngoài hai loại bệnh trên, Phật giáo còn đề cập đến bệnh từ nghiệp trước. Đây là loại bệnh không thể chữa khỏi, hình thành từ những hành động trong kiếp trước. 
4. Tử khổ: Cuộc sống này không thể tránh khỏi cái chắc chắn về cái chết. Mỗi người đều có cùng 24 giờ trong một ngày và một ngày nào đó cũng sẽ phải chấm dứt. Không ai đảm bảo được thời gian sống của mình sẽ kéo dài ra sao, hay chắc chắn sẽ sống được bao lâu. Dù có giàu có, sở hữu bao nhiêu, khi rời bỏ thế gian vẫn là trắng tay, không mang đi được gì.
5. Cầu bất đắc khổ: Mọi người luôn khao khát điều gì đó. Người nghèo mong giàu có, người xấu xí mong được đẹp đẽ, người khiêm tốn mong danh vọng, người bệnh tật mong khỏe mạnh... Khi những ước muốn này không thành, đó trở thành nỗi đau khổ của con người.
6. Ái biệt ly khổ: Trong ngôn ngữ Hán, “Ái” nghĩa là tình yêu, “Ái biệt ly khổ” là nỗi đau khi phải xa lìa những người, vật mà ta yêu thích. Không chỉ là con người, mà còn là sự chia lìa với động vật, vật thể mà ta yêu quý. Nỗi ái biệt ly khổ có thể chia thành hai loại: ​
   • ➤ Khổ sinh ly: Đây là nỗi đau rõ ràng nhất trong thời kỳ chiến tranh. Ở Việt Nam, trong thời kỳ đó, nhiều người trẻ phải xa gia đình, người thân để tham gia chiến đấu bảo vệ Tổ quốc. Người đi mang theo nỗi buồn, kẻ ở nhớ thương, đó chính là khổ sinh ly.
   • ➤ Khổ tử biệt: Đau đớn hơn cả sinh ly, là việc chia lìa vĩnh viễn. Ít ra khi sinh ly, ta vẫn biết rằng người kia vẫn sống, chỉ là ta không còn có cơ hội ở bên nhau nữa. Nhưng khi tử biệt, là sự chia lìa không thể gặp lại, âm dương cách trở.
7. ​Oán tắng hội khổ: Khác biệt hoàn toàn với "Ái ly biệt khổ", "Oán tắng hội khổ" là nỗi đau khi phải đối mặt với những người mình ghét, phải làm những việc không mình thích, hoặc sử dụng những vật mà ta không ưa. Sự không hài lòng này khiến tâm hồn chúng ta bị trói buộc, gây đau khổ cho bản thân. Vì thế, Đạo Phật khuyên người ta không nên nuôi hận thù, không nên khinh ghét ai đó, nếu không yêu được thì thôi, nhưng cũng đừng ghét, vì đó chỉ mang lại khổ đau cho chính mình mà không có lợi ích gì.
8. Ngũ ấm xí thạnh khổ: Mặc dù Ngũ ấm thạnh khổ chỉ là một phần trong bát khổ, nhưng nó bao hàm tất cả 7 loại khổ đã được nêu trên. Phật dạy rằng, cơ thể con người được tạo thành từ Ngũ ấm (ngũ uẩn). Những yếu tố này cần phải hòa hợp với nhau để tạo nên một cấu trúc hoàn thiện. Khi Ngũ ấm thạnh, thiếu sự cân bằng, sẽ dẫn đến đau đớn và phiền não. Ngũ ấm thạnh bao gồm những yếu tố sau:

• • Sắc ấm: Đây là vẻ bề ngoại của con người, tức là hình dáng và diện mạo vật chất. Khi quá chú trọng vào ngoại hình, như bị ám ảnh với việc quá mập hay quá lùn, người ta dễ rơi vào khổ đau về tâm linh.
• • Thọ ấm: Đây là tập hợp các cảm xúc như vui vẻ, buồn bã, yêu thương, ghét bỏ, tức giận, đố kỵ, tham lam,... Nếu những cảm xúc này chiếm ưu thế quá mức, sẽ gây ra nỗi đau khổ trong tâm hồn.
• • Những yếu tố này kết hợp với Cõi Ta Bà, Ngũ Trược và Bát Khổ tại Cõi Ta Bà, hy vọng sẽ mang lại giá trị cho người theo đạo Phật.
• • Tưởng ấm: Là những điều tồn tại trong tâm trí mà không thể nhìn thấy được. Tâm hồn giữ rất nhiều ước mơ, ham muốn, và mong muốn... nếu không thả lỏng, sẽ tạo ra nỗi đau dằn vặt không thể thoát ra.
• • Hành ấm: Đây là ý chí và nghị lực của con người. Nó phản ánh bản chất và khả năng hành động của họ. Những người quá tham lam, âm mưu hại người khác, sống trong lo sợ sẽ không bao giờ có cuộc sống an bình.
• • Thức ấm: Liên quan đến nhận thức và ý thức của con người. Phật đã dạy rằng, biết quá nhiều cũng là gánh nặng. Đôi khi, không biết một điều gì cũng có thể tốt hơn là biết quá nhiều.